Brood: gezond of ongezond?

Binnen het Nederlandse voedingspatroon vormt brood een onmisbaar onderdeel. Gemiddeld eten we maar liefst 60 kilo brood per jaar! Door alle koolhydraatarme hypes en diëten van de afgelopen tijd is ‘het bammetje’ in kwaad daglicht komen te staan. Het gezonde imago van brood ligt onder vuur. Brood zou een regelrechte ‘dikmaker’ zijn en gezondheidsproblemen veroorzaken door gluten, koolhydraten en het zout wat erin zit. Tijd om de feiten op tafel te leggen.

Dikmakers?!
Dat veel mensen denken dat ze dik worden van brood wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt doordat brood een bron koolhydraten is en koolhydraten bekend staan als dikmaker. Wat veel mensen niet weten is dat je absoluut niet zonder koolhydraten kunt! De meest afgebroken vorm van koolhydraten is glucose en dat is onze primaire energiebron. De hersenen functioneren echt niet zonder en ook de spieren protesteren wanneer er een tekort aan is.

Brood; daar zit wat in!
Koolhydraten zijn een complexe keten aaneengeregen suikermoleculen. Ze zijn in te delen in enkelvoudige en meervoudige koolhydraten afhankelijk van de lengte van de keten. Per gram leveren ze vier kcal op, vetten maar liefst negen. Brood bevat veel koolhydraten, eiwitten en maar een klein beetje vet. Daarnaast levert brood veel B-vitamines en mineralen zoals ijzer, kalium, zink, magnesium en jodium. Een gezonde voedingsstoffenbom dus.

Energiebalans
Een snee volkorenbrood (35 gram) bevat gemiddeld circa 85 kilocalorieën, 13 gram koolhydraten, 3,9 gram eiwitten, 1 gram vet en 2,3 gram vezels. Uiteraard is dit variabel doordat er verschillende soorten graan en meel gebruikt kunnen worden, wat invloed heeft op de totale voedingswaarde.

Of je hier dik van wordt? Hierbij is het belangrijk om te beseffen dat een product an sich er nooit voor kan zorgen of je ervan aankomt of niet. De energiebalans is hierin altijd leidend. Krijg je teveel energie binnen dan dat je verbruikt, dan kom je aan en andersom val je af. Laat je daarom zeker niet bang maken voor die maar 85 calorie tellende boterham.

Donkerder is beter?
De kleur van brood (wit, bruin, volkoren) heeft onder andere te maken met de uitmalingsgraad van de graankorrel. De graankorrel bestaat uit verschillende gedeeltes (kiem, zemel en meellichaam). Wanneer de hele graankorrel gebruikt wordt bij het maken van het meel voor brood, dan spreek je van volkoren brood. Dit heeft een uitmalingsgraad van 100. Dat betekent dat er van 100 kg graan, 100 kg meel wordt gemaakt. Wanneer de zemelen en kiemen deels worden uitgezeefd, dan is het bruin brood en wanneer alle zemelen en kiemen volledig worden uitgezeefd blijft alleen de meelkern over (bloem). Van bloem wordt wit brood gemaakt.

Omdat bij volkorenbrood de gehele graankorrel wordt vermalen en het buitenste gedeelte van de graankorrel de vitamines, mineralen en voedingsvezel bevat, is volkorenbrood het aller gezondste soort brood.

Het gebruik van de naam “volkoren” is  wettelijk vastgelegd in het Warenwetbesluit Meel en brood. Een brood mag alleen “volkorenbrood” genoemd worden als er meel is gebruikt waarin de gehele korrel is verwerkt.

Bruinbrood bevat dus meer voedingsstoffen in vergelijking met witbrood en is daardoor gezonder. Echter wordt fabrieksbrood van bloem (witbrood dus) soms donkerder gekleurd door gebrande mout. Kijk dus niet alleen naar de kleur maar check of het hoofdingrediënt volkorenmeel is.

En meergranen dan?
Zoals de naam doet vermoeden wordt meergranenbrood gemaakt van meerdere graansoorten. Naast tarwe wordt er bijvoorbeeld ook gerst en rogge gebruikt. Echter hoeft dit niet per se volkorenmeel te zijn. Wanneer dit wel het geval is én er worden extra zaden en pitten verwerkt levert meergranenbrood nóg meer vitaminen, mineralen en vezels op dan volkorenbrood. Je kunt dit altijd navragen bij de bakker of checken of er volkorenmeel is gebruikt op de ingrediëntenlijst.

Zout
Wel levert brood best veel zout, gemiddeld 114 mg natrium per snee. Dit levert een groot aandeel van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is 2,4 gram natrium. Sinds 2008 is de bakkerijsector daarom gezamenlijk gestart met het reduceren van zoutgebruik in brood. Aan het bakkerszout wordt in Nederland Jodium toegevoegd om de in de verleden veel voorkomende schildklieraandoening ‘Krop’ te voorkomen. Krop wordt veroorzaakt door een jodiumtekort. Omdat veel Nederlands brood eten is het toevoegen van jodium aan bakkerszout een goede manier om iedereen meer jodium binnen te laten krijgen.

Cijfertjes
Dat brood veel bijdraagt aan het leveren van voldoende vitaminen, mineralen en vezels bewijzen de volgende gegevens. Nog steeds uitgaande van die 6 a 7 sneden per dag, zorgt het gebruik van brood voor ongeveer 46,7%  van onze behoefte aan ijzer en 94,6% voor Jodium. Ook levert brood een bijdragen aan de aanbevolen hoeveelheid vitaminen op een dag: 21% vitamine B1, 19,8% vitamine B3, 28,1% vitamine B11. In die 6 a 7 sneden brood zit zoals eerder aangehaald een aardige hoeveelheid vezels. Met 16,4 gram is dat bijna de helft (46,4%) van de dagelijkse behoefte. Vezels dragen bij aan het verzadigingsgevoel en het goed laten functioneren van de darmen. Sommige vezels hebben een gunstig effect op het cholesterolgehalte, en daarmee op het risico op hart- en vaatziekten. Kortom, de boterham, zeker de volkoren variant, past prima binnen een gezond voedingspatroon. En nogmaals: of je er dik van wordt is niet een kwestie van een product wel of niet eten maar een resultaat van een langdurige positieve energiebalans!

Eetsmakelijk!

Deze blog is ook gepubliceerd op de website van Brood- en Banketbakkerij Otten, Hoorn